Wij zijn hier gek op kruidnootjes en van die dikke speculaasbrokken. Eigenlijk op alles dat speculaas heet. Maar om niet al in september tonnetje rond te worden, hebben we ooit ingesteld dat Sinterklaas in het land moet zijn, voordat wij ons er aan te goed mogen doen. Meestal bak ik zelf, maar door omstandigheden wonen we op zolder en zit zelf bakken er even niet in. Dan maar kopen… maar in de supermarkt schrok ik me rot. Op het etiket stonden zoveel ingrediënten die helemaal niet in speculaas thuishoren. Onder andere palmolie – zonder logo dat je weet dat het om duurzame palmolie gaat – en als je geluk hebt ook raapolie. Waar is de roomboter gebleven? Bij de bakker heb je meer kans dat ze roomboter in hun speculaas verwerken, maar dat is een kwestie van vertrouwen. Van de weeromstuit ben ik maar eens in het fenomeen speculaas gedoken. Een oer-Hollands koekje uit de tijd dat de VOC rijk werd door in geurige specerijen te handelen. Waar de naam vandaan komt, blijft puur speculeren. Ook bij de etymologiebank waar ik tijdens het googelen op stuitte. Daar geven ze diverse verklaringen. Als meest waarschijnlijk wordt verondersteld dat het woord speculaas een verbastering is van speculatie, dat in het oud-Nederlands zowel ‘overdenking of vermoeden’ als ‘zin of welbehagen’ betekende. Het Latijnse speculatio staat voor onderzoeken en van bovenaf gadeslaan. Dat is toch wel een beetje wat Sinterklaas doet. Een andere verklaring veronderstelt dat speculaas een samenstelling is van spek – ook een oud woord voor lekkers – en klaas van sinterklaas. En dan is er nog de volgende uitleg: Speculaas komt van het Latijnse speculum, dat ruwweg spiegelbeeld of afdruk betekent en verwijst naar de speculaasplanken waarmee speculaaspoppen het uiterlijk van Sinterklaas meekregen. Genoeg gespeculeerd! Even terug naar nu. Speculaas zelf bakken blijft de beste optie, dan weet je wat je er instopt. Als je van scratch af aan begint, maak je ook zelf je eigen speculaaskruiden van specerijen die je vast in huis hebt. Er is geen vaststaand recept, meestal bestaan speculaaskruiden uit een mengsel van kaneel, nootmuskaat, kruidnagel, gemberpoeder, kardemom en witte peper, al dan niet aangevuld met korianderzaad en anijs. In Het Grote Sinterklaas Kookboek van Anneke Ammerlaan en Yolanda van de Jagt vind je daar zeker meer over. Met natuurlijk ook het beste speculaasrecept! Een paar tips van mijn kant. Ten eerste: gebruik echte boter in het deeg! Dat maakt de speculaas zoveel lekkerder. Ten tweede: geef speculaasdeeg de gelegenheid om op smaak te komen. Verpak het deeg na het kneden in plasticfolie en leg het minstens een dag op een koele plaats. In die tijd kunnen de speculaaskruiden op elkaar en op het deeg inwerken en zo een heerlijk aroma ontwikkelen, dat overigens pas tijdens het bakken tot volle glorie komt. Probeer ook als de speculaas uit de oven komt, nog even geduld te hebben. Na een paar uurtjes, is speculaas nog veel lekkerder!

Het speculaasrecept op deze foto staat in LEKKER Havermout! Quinoa! en meer… (foto: fotostudio Arjan Smalen)