Spruitjes smaken volgens mij zoals ze ruiken als je ze kookt en dat is niet best. Het is de enige groente die ik echt veel liever niet eet. Nog steeds niet, terwijl mijn onlangs overleden moeder toch zo haar best gedaan heeft mij spruiten te leren eten. Als aan het begin van de winter de eerste spruitjes van het seizoen weer op tafel kwamen moest ik er – om er weer een beetje in komen – één eten. Vreselijk, maar 1-2 happen net te doen. De tweede keer werden dat er 2, ik at ze met tegenzin en dat ging nog net goed. Maar dan werden het er 4, 8 en 12. Tegen heug en meug ging mijn bordje leeg maar het heeft niets geholpen. Ik heb er vrede mee, maar dat geldt niet voor mijn spruitjes-lievende medemens.

Zodra men hoort dat ik spruiten niet lekker vind komen ze unaniem met hetzelfde advies: “je moet kleintjes nemen en die kort koken, dan zijn ze heerlijk!” Jammer, maar zo deed mijn moeder het ook al. In restaurants waar ik me graag laat verrassen en dan wel meld dat ik alles lust maar geen spruitjes, gaan chefs ongevraagd de uitdaging aan: stamppotjes van spruitjes; romige spruitjessoep; spruiten gesauteerd met hazelnoten en knoflook; spruitjes met gekaramelliseerde appel; geglaceerde spruitjes met sinaasappel; ragfijn gesneden spruitjes, roergebakken met verse gember en sojasaus; spruitjes met verse roomkaas; spruitjeschips. Het klinkt allemaal heerlijk maar zelfs op meer-sterrenniveau hebben ze me nooit kunnen bekoren.

Onlangs reed ik door Zeeland, op weg naar het Watersnoodmuseum (in de nacht van 1 februari is het 70 jaar geleden dat in 1953 de dijken doorbraken). Het uitzicht bestond voornamelijk uit omgespitte kleivelden, hier en daar afgewisseld door veldjes met groene planten. Fijn wat groen tussen de modder. Het bleken spruiten te zijn. Wat een mooie planten. Allemaal kleine groene minikooltjes die massaal tegen stevige stelen opgroeien en met een mooie uitgelopen kooltje er bovenop. Ik zou er bijna trek inkrijgen.
Spruitjes zijn de groene of paarse okselknoppen van spruitkool en heel gezond. Het is een sterke plant die tegen hele lage temperaturen is bestand en waarvan de smaak (net als bij boerenkool) verandert als de vorst er over gaat, ze worden dan zoeter. Gezonde wintergroente bij uitstek, vol vitamine C. Ze bevatten ook andere belangrijke voedingsstoffen zoals eiwit, calcium, ijzer, caroteen, vitamine B1 en B2. Vroeger, toen er nog geen groenten in kassen werd geteeld en van over de hele wereld werden geïmporteerd, was dat ‘s winters helemaal belangrijk. Spruitjes komen niet voor in de Nederlandse groenten “top tien” maar worden in veel gezinnen toch vaak op tafel gezet.

Bereiding:
Hele spruiten om te koken, stomen, ovenbereiding/roosteren: Snijd een stukje van de stronk af en verwijder lelijke buitenste blaadjes. Kruis de spuitjes vervolgens diep in zodat vocht en warmte diep kan binnendringen en de spruitjes snel gaar worden. Kook spruiten in een flinke laag licht gezouten kokend water gaar 5-12 minuten (kooktijd is afhankelijk van het formaat en hoe je ze zelf het lekkerst vindt).
Gesneden spruiten om te wokken of bakken: Snijd een stukje van de stronk af en verwijderen lelijke buitenste blaadjes. Snijd de spruiten in vieren of in reepjes. Voeg ze rauw toe aan hete olie of boter in de wok of koekenpan of kook ze eerst even voor.
Spruitjeslucht bij het koken, komt (net als bij andere koolsoorten) door zwavel die de plant uit de bodem heeft opgenomen. Hoe langer je de spruiten kookt hoe heftiger de spruitjeslucht.

Foto: Willem Bouman